هنر، رنگ و سکوت
هنر، رنگ و سکوت
مهرداد خامنه‌ای
۲۳ تیر ۱۴۰۴
قرمز (۲۰۱۸)
نویسنده: جان لوگان
کارگردانان: مایکل گراندیج (صحنه) و نیک موریس (تصویربرداری)
ژانر: درام روان‌شناختی
رسانه: تئاتر (ضبط تصویری)
کشور: بریتانیا
زبان: انگلیسی
مدت‌زمان: ۱ ساعت و ۳۳ دقیقه
★★★★★ (۵ از ۵)
نمایش قرمز در کارگردانی صحنه‌ای مایکل گراندیج و تصویربرداری نیک موریس، تنها یک اجرا نیست؛ بلکه مکاشفه‌ای عمیق در رنج آفرینش، تردیدهای فلسفی و تنش‌های هستی‌شناختی میان خلق اثر هنری و ویرانی‌ست. نمایش‌نامه‌ی جان لوگان، با تمرکز بر واپسین سال‌های دهه‌ی ۱۹۵۰ در کارگاه نقاشی مارک روتکو، نه به‌عنوان یک زندگی‌نامه‌ی تصویری بلکه چونان گفت‌وگویی دیالکتیکی میان نسل‌ها، میان ساختار آپولونی و شور دیونیزوسی، و میان اشتیاق جاودانگی و ترس از محو شدن پیش می‌رود.
طراحی صحنه، در اشباع نورهای تیره و رنگ قرمز غلیظ، بی‌درنگ مخاطب را در جهان بصری خود می‌بلعد؛ نه بازتاب‌دهنده، که جذب‌کننده و درخود‌فروبرنده است. رنگ قرمز در اینجا نه تزئینی، بلکه استعاره‌ای است از خون، اضطراب، اشتیاق، و قربانی شدن. این رنگ، همان‌طور که در آثار روتکو حامل تجربه‌ای زیسته است، در بافت صحنه نیز به زبان تبدیل می‌شود. کارگاه نقاشی، به‌مثابه معبدی خاموش، هم محل خلق است و هم زندان روح.
کارگردانی گراندیج آگاهانه از هرگونه جلوه‌گری پرهیز دارد. او به سکوت‌ها میدان می‌دهد تا ببالند و بار معنا را بکشند، تا به خودی خود معنا شوند. لحظاتی چون آماده‌سازی بوم یا ترکیب رنگ، از ساحت عمل بیرونی فراتر می‌روند و به آیینی معنوی بدل می‌شوند. یکی از صحنه‌های ماندگار، زمانی است که روتکو و کن در هماهنگی‌ای پرتنش، بوم را با رنگ قرمز می‌پوشانند؛ در حالی‌که موسیقی اپرا در پس‌زمینه به اوج می‌رسد. آن‌جا دیگر نمایش متوقف می‌شود و آیینی تمام‌عیار آغاز می‌گردد.
نقطه‌ی اتکای این اجرا، نه صرفاً بازی‌ها یا طراحی صحنه، بلکه بار هستی‌شناختی و تأمل‌برانگیز متن است. آلفرد مولینا در نقش روتکو، با پیچیدگی‌ای خیره‌کننده، هنرمندی را مجسم می‌سازد که هم‌زمان دچار خودبزرگ‌بینی و وحشت از ابتذال است. ترس او، در سفارش تابلو برای رستوران (چهار فصل)، به نماد بدل می‌شود: تقابل هنر اصیل و دنیای سرمایه، معبد اندیشه و صحنه‌ی مصرف. گفتارهای روتکو بیشتر نیایشی‌اند تا دیالوگ؛ ستیز او با جهان بیرون، ستیزی درونی و وجودی‌ست.
در کنار او، آلفرد ایناک در نقش کن، نماد نسلی تازه را ارائه می‌دهد که به‌جای تقدیس محض گذشته، خواهان گفتگو، اخلاق، و حضور انسانی در هنر است. اگر روتکو مظهر عظمت مدرنیسم است، کن طلیعه‌ی اخلاق‌گراییِ پسامدرن است. تنش میان این دو، یادآور گفت‌وگوهای افلاطونی‌ست؛ دو افق هستی‌شناختی که در دیالوگ با یکدیگر شکل می‌گیرند.
درون‌مایه‌ی کلیدی نمایش، مفهوم «سکوت» است؛ نه به‌عنوان غیاب، بلکه چونان کیفیتی زبانی و حامل معنا. روتکو از موسیقی پس‌زمینه، از حواس‌پرتی، از صدای بی‌وقفه می‌گریزد. می‌گوید: «تنها چیزی که از آن می‌ترسم، این است که روزی سیاهی، قرمز را ببلعد.» این جمله، چکیده‌ای از ترس هنرمند مدرن است: محو شدن در خلأ. نه مرگ، بلکه بی‌اثر شدن، شنیده نشدن، فراموشی.
قرمز از ما می‌پرسد: آیا رنگ، زنده است؟ آیا قرمز یک فریاد است یا زخم؟ روتکو باور دارد اثر هنری نه بازنمایی احساس، بلکه خودِ احساس است. ایستادن در برابر بوم‌های او، ایستادن در برابر پرتگاهی درونی است. اجرای گراندیج، با وفاداری تمام به این جهان‌بینی، نمایشی خلق می‌کند که بیش از آن‌که داستان بگوید، فضا می‌آفریند. مواجهه‌ای است میان مخاطب و مرزهای درک و خود ادراک.
قرمز (۲۰۱۸) اعترافی فلسفی‌ست در قالب تئاتر؛ کالبدشکافیِ روح هنرمندی که زیر فشار معنا از درون متلاشی می‌شود. در دورانی که شتاب و مصرف‌زدگی، هنر را به زرق‌وبرق و سطح تقلیل داده‌اند، قرمز ما را به سکون، تأمل، و مواجهه با حقیقت وجودی هنر فرامی‌خواند. همان‌گونه که آثار روتکو نه به دیده شدن بلکه به تجربه شدن نیاز دارند، این نمایش نیز تماشا نمی‌شود، بلکه زیسته می‌شود—سکوتی فریادگونه در دل جهانی پر از صدا.
Art, Color, and Silence
Mehrdad Khameneh
July 14, 2025
Red (2018)
Writer: John Logan
Directors: Michael Grandage (Stage), Nick Morris (Filmed Production)
Genre: Psychological Drama
Medium: Theatre (Recorded)
Country: United Kingdom
Language: English
Running Time: 1h 33m
★★★★★ (5/5)
Red, directed on stage by Michael Grandage and filmed by Nick Morris, is more than a performance—it is a meditation on the agony of creation, a study in the liminal space between making and unmaking, and a philosophical struggle with color, silence, and mortality. Set entirely in the late 1950s in the New York studio of painter Mark Rothko, the play transcends biography to become a dialectical encounter: between generations, between Apollonian structure and Dionysian passion, between the artist’s yearning for immortality and the inevitability of decay.
The staging immerses us in a world of darkness and saturated crimson. The lighting is heavy, somber, almost like a painted canvas. The set, much like Rothko’s own works, does not reflect the viewer—it absorbs them. Red dominates the visual palette: rusted, blood-like, a symbol of sacrifice and longing. Every visual element is composed with deliberation and reverence, forming a sanctum that is both a site of creation and a prison of the soul.
Grandage’s direction is precise in its restraint. He allows silence to breathe, to ache. The process of making—stretching canvas, mixing pigment—becomes an austere form of beauty, nearly liturgical. In one breathtaking scene, Rothko and his assistant Ken furiously cover a canvas in red as an operatic aria swells in the background. At that moment, the play ceases to be theatre; it becomes ritual.
What elevates Red beyond the ordinary is not just the act of art-making, but the metaphysical weight it carries. Rothko, portrayed with majestic complexity by Alfred Molina, speaks like a prophet. His words are less conversation than incantation. Haunted by the fear of meaninglessness in a commodified world, he rages against the very system that commissions him to paint murals for the luxurious Four Seasons restaurant—a temple to capital, not contemplation. His fury is not born merely of pride, but of existential dread: the fear that art itself is vanishing into noise.
Opposite him, Alfred Enoch’s Ken represents a quieter but no less profound challenge. If Rothko embodies the towering ego of high modernism—believing that art must consume, overwhelm, even destroy—Ken brings the ethics of a newer generation: vulnerability, accessibility, and a world too fragile for the gods of the past. Their dialogues echo Platonic sparring, emotional yet philosophical. At one point, Ken asks: What if the viewer matters more than the artist?
Perhaps the most powerful motif in Red is not color or canvas, but silence. Rothko despises background music, distractions, ambient noise. “The only thing I fear,” he says, “is that one day the black will swallow the red.” What terrifies him is not death, but erasure—the slow, quiet disappearance of the artist’s voice in a world that no longer listens. That single line encapsulates the modern artist’s tragedy: to scream into the void, knowing the void outlasts the scream.
The play asks us: Is color alive? Is red a scream—or a wound? Rothko insists his works are not representations of emotion—they are emotion. To stand before one is to face an inner abyss. Grandage honors this vision with unwavering fidelity, avoiding all theatrical flamboyance. What remains is a slow, burning meditation—a descent into depth.
Red (2018) is a philosophical confession in the form of theatre; an autopsy of a soul unraveling under the weight of meaning. In an era where speed and spectacle reduce art to surface and decor, Red calls us back to slowness, encounter, and reverence. Like Rothko’s best works, it is not something to watch, but something to endure—a silent scream in a world too loud to hear.
