مرزهای سنت و مدرنیته در بستر فقدان
مرزهای سنت و مدرنیته در بستر فقدان
مهرداد خامنه‌ای
۲۲ تیر ۱۴۰۴
«یک تاپرور خاکستر» (۲۰۲۵)
لایو از تئاتر ملی بریتانیا
نویسنده: تانیکا گوپتا
کارگردان: پوجا غی
ژانر: درام
مدیوم: تئاتر
زبان: انگلیسی
مدت اجرا: ۲ ساعت و ۱۲ دقیقه
★★★★☆ (۴ از ۵ ستاره)
کویینی، سرآشپزی بلندپرواز با نشان میشلن، سال‌هاست که نه‌تنها در آشپزخانه، که در قلب فرزندانش نیز فرمان می‌راند.
اما زمانی که ترک‌هایی در حافظه‌اش پدیدار می‌شود و واقعیت از دستانش می‌لغزد، فرزندانش ناچارند با حقیقتی دردناک روبه‌رو شوند. راج، گوپال و کمالا، در کشاکشِ میان مهر فرزند و بارِ سنگینِ وظیفه، باید تصمیمی بگیرند که طنین آن تا همیشه در زندگی‌شان باقی خواهد ماند.
روایتی تلخ و شاعرانه از حافظه‌ای رو به خاموشی، عشقی که با مسئولیت درآمیخته، و میراثی که گاه بیش از آن‌که به ما تعلق داشته باشد، ما را در خود می‌بلعد.
پشت ظاهر نمایش یک تاپرور خاکستر به کارگردانی پوجا غی، درباره‌ی یک خانواده‌ی بریتانیایی-آسیایی که با مرگ مادرِ خانواده مواجه‌اند، کاوشی عمیق‌تر نهفته است: واکاویِ حافظه، میراث، و سیاست‌های تداوم فرهنگی. این صرفاً داستان اندوه نیست؛ بلکه تأملی است درباره‌ی آن‌چه در فضای خصوصی اجازه‌ی بقا دارد، زمانی که جهان عمومی در کشمکش‌های ایدئولوژیک به سر می‌برد.
در قلب این نمایش، مسئله‌ی «تعلق» مطرح می‌شود؛ آن‌هم در بریتانیای پسااستعماری و سرمایه‌داری متأخر، جایی که هویت به‌طور هم‌زمان کالایی شده و به میدان مقاومت بدل گشته است. خاکسترهای درون تاپرور، صرفاً بقایای فیزیکی یک بدن نیستند؛ بلکه نمادهایی‌اند از آن‌چه از طریق مهاجرت و سازگاری، یا حفظ شده‌اند، یا به حاشیه رانده شده‌اند.
غی و تیمش این نماد را با سنگینیِ فلسفی آن به کار می‌برند: چه چیز را می‌توان به ارث برد بی‌آن‌که به نوستالژی تقلیل یابد؟ و چه چیز را باید فراموش کرد تا راهی برای ادامه‌ی مسیر گشوده شود؟
متن نمایش (که به‌نظر می‌رسد حاصل کار جمعی یا مشارکتی باشد) این پرسش‌ها را از طریق دیالوگ‌هایی تند و گاه ناراحت‌کننده میان نسل‌ها مطرح می‌کند. دختر خانواده، میان لندنِ نولیبرال و سنت‌های آیینی مادرش گرفتار است؛ او ظرفی می‌شود برای کشمکش‌های میان خودمختاری فردی و وظیفه‌ی نیاکانی. این‌ها فقط چالش‌های شخصی نیستند؛ بلکه مسائل اخلاقی‌اند که توسط تاریخ استعمار، طبقه، و انتظارات جنسیتی شکل گرفته‌اند.
نمایش، بی‌آن‌که به خطابه تبدیل شود، آکنده از آگاهی سیاسی است. فضای خانگی نمایش — آپارتمانی ساده و صدای تاپرورهای پلاستیکی که بارها باز و بسته می‌شوند — شرایط طبقه‌ی کارگر مهاجر را تداعی می‌کند؛ خانواده‌هایی که وعده‌ی آینده‌ای بهتر به آن‌ها داده شد، اما در نهایت با ریاضت اقتصادی، نژادپرستی، و فرسایش حافظه‌ی جمعی مواجه شدند. «خاکستر» در اینجا همچنین خاکستر امپراتوری‌ست؛ چیزی که به‌ظاهر پاک شده، اما خاموش نشده است.
یکی از درخشان‌ترین لحظات نمایش زمانی‌ست که یکی از شخصیت‌ها می‌پرسد: «ما به مردگان بدهکاریم یا به زندگان؟» — پرسشی که فراتر از میز آشپزخانه‌ی خانواده طنین می‌اندازد. این پرسش به بازاندیشی درباره‌ی تاریخ، حافظه و حقانیت رنج بدل می‌شود: چه کسی تاریخ را می‌نویسد؟ چه کسی بایگانی را حفظ می‌کند؟ و رنج چه کسی اجازه‌ی بیان عمومی می‌یابد؟
کارگردانی غی با رویکردی مینیمالیستی، عامدانه از هرگونه شکوه و زرق و برق دوری می‌کند. این نه انتخابی صرفاً زیبایی‌شناختی، بلکه نوعی موضع‌گیری اخلاقی است. تمرکز نمایش بر ژست‌ها، نفس‌ها، و سکوت‌هاست. البته این مینیمالیسم گاه به مرز ایستایی نزدیک می‌شود — به‌ویژه در پرده‌ی دوم، که می‌توانست با تمرکز بیشتر دراماتورژیک، از تکرار بپرهیزد. مشکلات بوروکراتیک، هرچند در راستای نقدهای ساختاری است، اما در پرداخت کامل خود ناکام می‌ماند.
با این‌همه، آن‌چه نمایش گاه در شتاب روایی کم دارد، با تراکم معنایی جبران می‌کند. نمادهای چندلایه — فشار یک ظرف بسته، ایستاییِ خاکستر، و حضور شبح‌گونه‌ی مردگان — فضایی خلق می‌کند که در آن، سکوت و سوگواری به کنش بدل می‌شوند.
یک تاپرور خاکستر نمونه‌ای نادر از نمایشی‌ست که بی‌آن‌که از صمیمیت احساسی بکاهد، جسارت طرح پرسش‌های سیاسی را دارد. این نمایش هم‌زمان سوگ‌نامه و کنشِ مقاومتی‌ست در برابر فراموشی فرهنگی؛ پوجا غی هیچ راه‌حل آسانی ارائه نمی‌دهد — تنها یادآوریِ مستمر را پیشنهاد می‌دهد، و امیدی شکننده برای حفظ معنا از دلِ ویرانی.
این اثری فلسفی، با فرمی ساده و مضمونی ژرف؛ درباره‌ی فقدان، میراث، و سیاست در بریتانیای امروز است.
The Borders of Tradition and Modernity Amid Loss
Mehrdad Khameneh
July 13, 2025
A Tupperware of Ashes (2025)
Live from the National Theatre, UK
Playwright: Tanika Gupta
Director: Pooja Ghai
Genre: Drama
Medium: Theatre
Language: English
Runtime: 2 hours, 12 minutes
★★★★☆ (4 out of 5 stars)
Queenie, an ambitious Michelin-starred chef, has long ruled not only the kitchen but the hearts of her children.
But when cracks begin to appear in her memory and reality starts slipping from her grasp, her children are forced to confront a painful truth. Raj, Gopal, and Kamala — caught between filial love and the burden of duty — must make a decision whose echoes will stay with them forever.
A bitter, poetic story of fading memory, love entwined with responsibility, and a legacy that sometimes consumes more than it preserves.
Beneath the surface of A Tupperware of Ashes, directed by Pooja Ghai, which tells the story of a British-Asian family coping with the death of their matriarch, lies a deeper excavation: a reflection on memory, inheritance, and the politics of cultural continuity. This is not merely a tale of grief, but a meditation on what is allowed to endure in private spaces when the public world is consumed by ideological tensions.
At the heart of the play lies the question of belonging — situated in postcolonial and late-capitalist Britain, where identity is simultaneously commodified and transformed into a site of resistance. The ashes inside the Tupperware are not merely the physical remains of a body, but symbolic residues of what migration and adaptation have either preserved or marginalized.
Ghai and her team employ this symbolism with philosophical weight: What can be inherited without becoming nostalgia? And what must be forgotten in order to move forward?
The play's script — which appears to be the product of a collective or devised process — poses these questions through sharp, often uncomfortable intergenerational dialogue. The daughter finds herself torn between neoliberal London and her mother’s ceremonial traditions; she becomes a vessel for the tensions between personal autonomy and ancestral duty. These are not merely personal conflicts; they are ethical dilemmas shaped by histories of empire, class, and gendered expectations.
The play is politically conscious without ever descending into didacticism. The domestic space — a modest apartment with mismatched furniture and the recurring sound of plastic Tupperware being opened and closed — evokes the lived reality of the immigrant working class: families who were promised a better future but ultimately faced austerity, racism, and the erosion of collective memory.
Here, the "ashes" also stand for the ashes of empire — something that appears to have been swept away but has never truly gone cold.
One of the most striking moments comes when a character asks:
"Do we owe more to the dead, or to the living?"
— a question that resonates far beyond the family’s kitchen table. It becomes an invitation to reconsider history, memory, and the legitimacy of suffering: Who writes history? Who preserves the archive? And whose pain is allowed to be spoken in public?
Ghai’s direction is minimalist and meditative, deliberately eschewing spectacle or aesthetic excess. This is not merely an artistic choice, but an ethical stance. The production focuses on gestures, breaths, and silences. At times, this minimalism verges on stasis — particularly in the second act, which could have benefitted from tighter dramaturgical focus. A subplot involving a neighbor’s bureaucratic troubles, while thematically aligned with the play’s structural critique, feels underdeveloped.
Yet what the production occasionally lacks in narrative momentum, it compensates for with thematic density. Its layered symbolism — the pressure of a sealed container, the stillness of ash, the ghostly presence of the dead — creates a space where silence and mourning become acts of resistance.
A Tupperware of Ashes is a rare example of a play that dares to ask political questions without sacrificing emotional intimacy. It is both a requiem and an act of defiance against cultural erasure.
Pooja Ghai offers no easy solutions — only a continuous act of remembering, and a fragile hope that meaning might be salvaged from ruin.
A philosophical work with simple form and profound content — about loss, legacy, and politics in contemporary Britain.
