سنت

🔸  به ساختار قدرت سیاسی در دوران حاکمیت سوسیالیسم نگاه می‌کنم و نامی برجسته‌تر از دیگران می‌شود. ساوکا دابچِویچ که از سال ۱۹۶۷ تا ۱۹۶۹ نخست‌وزیر جمهوری سوسیالیستی کرواسی و یکی از اعضای هیئت شش نفره شورای رهبری یوگسلاوی سوسیالیستی است. او اولین زن در اروپا است که به عنوان رئیس دولت این پست را اشغال می‌کند. فراتر از آن دابچویچ در درون حزب به عنوان دبیر اول حزب کمونیست کرواسی آغاز کننده جریانی است که به «بهار کرواسی» معروف است.

🔸  این جریان خواهان رفرم سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در جمهوری‌های یوگسلاوی است و خواهان تمرکرزدایی و قدرت بیشتر و مستقل جمهوری‌های سوسیالیستی است. اوج این جنبش در سال ۱۹۷۱ میلادی با تظاهرات دانشجویان دانشگاه زاگرب و حمایت فعالین دانشجویی از سیاست‌های حزب کمونیست کرواسی برای این تغییرات است. در حمایت از دانشجویان زاگرب کلیه دانشگاه‌های کرواسی بسته می‌شود. جنبش دانشجویی توسط نیروهای دولت مرکزی سرکوب می‌شود. در پی این سرکوب ساوکا دابچویچ در حمایت از دانشجویان بازداشت شده و برای آزادی آنها از مقام خود به عنوان  دبیر اول حزب استعفا می‌دهد و از صحنه سیاست کناره‌گیری می‌کند. 

🔸 پس از آن درکنار دانشجویانش می‌ماند و در دانشگاه فلسفه زاگرب علوم سیاسی درس می‌دهد.ساوکا دابچویچ میراث‌دار کیست؟ این جسارت یک‌شبه در زنان کمونیست یوگسلاوی به وجود نیامده است. دوباره به تاریخ رجوع می‌کنم و در آنجا به نام دختر پارتیزان‌ ۱۷ ساله‌ای برمی‌خورم که توسط آلمان‌ها در سال ۱۹۴۳ به دار آویخته شد.

🔸 لِِپا رادیچ. او در طی عملیات پارتیزان‌ها برای نجات ۱۵۰ زن و کودک که در برفی سنگین در حال فرار از قوای اشغال‌گر نازی بودند اسیر می‌شود. با آن که در نبردی مسلحانه با یک هفت‌تیر و مسلسل تا آخرین گلوله‌اش مقاومت می‌کند اما موفق به فرار نمی‌شود. پس از اسارت سه روز به طرز وحشیانه‌ای توسط گشتاپو شکنجه می‌شود تا نام رفقایش را لو دهد. اما لب از لب نمی‌گشاید. زنجیر به گردنش می‌آویزند و در ملاء عام در مقابل چشمان مردم، قبل از به دار آویختنش به او پیشنهاد عفو در صورت همکاری می‌دهند. در پاسخ‌شان لِپا می‌گوید: «من خائن به خلقم نیستم. آنهایی که نام‌شان را از من می‌خواهید خودشان برای نابودی شما در زمان مناسب بیرون خواهند آمد تا تک‌تک شما جانیان را نابود کنند.»

🔸 و آخرین کلامش قبل از به دار آویخته شدن چنین بود: « مردم برای آزادی خودتان مبارزه کنید. تسلیم این جانی‌ها نشوید!»

🔸  سنت ساوکا دابچویچ این بود.

 مهرداد خامنه‌اى